RAU MÙI TÀU

• Tên thường gọi: Mùi tàu, Rau mùi tàu, Mùi gai, Ngò tàu, Ngò gai hoặc Ngò tây.
• Tên tiếng Trung: 刺芹
• Tên khoa học: Eryngium foetidum L.
• Họ khoa học: Thuộc họ Hoa tán – Apiaceae.

>> MÔ TẢ 

Cây thảo mọc hằng năm, nhẵn, có thân đơn độc, phân nhánh ở ngọn, cao 15-50cm. Lá ở gốc hình hoa thị, mỏng, thuôn mũi mác, thon hẹp lại ở gốc, mép có răng cưa, với răng hơi có gai. Lá ở thân có răng nhiều hơn, các lá ở trên xẻ 3-7 thùy ở chóp và có nhiều gai. Hoa thành đầu hình trứng hay hình trụ, có bao chung gồm 5-7 lá bắc hình mũi mác dẹp, mỗi bên có 1-2 răng và một gai ở chóp. Quả gần hình cầu, hơi dẹt, đường kính 2mm.

>> NƠI SỐNG VÀ THU HÁI 

Cây của Mỹ châu nhiệt đới, được truyền vào nước ta, mọc hoang phổ biến nơi ẩm mát vùng đồi núi và được trồng ở nhiều nơi làm gia vị. Trồng bằng hạt vào đầu mùa mưa. Ðể làm thuốc, có thể thu hái toàn cây quanh năm, thường dùng tươi hoặc phơi khô trong mát để dùng dần. 

>> BỘ PHẬN DÙNG 

Toàn cây – Herba Eryngii Foetidi

>> THÀNH PHẦN HÓA HỌC

Cây chứa 0,02-0,04% tinh dầu bay hơi. Rễ chứa saponin. 

>> TÍNH VỊ 

Mùi tàu có vị hơi đắng, cay, tính ấm, có mùi thơm

>> CÔNG DỤNG  

• Có tác dụng sơ phong thanh nhiệt, kiệm tỳ, hành khí tiêu thũng, giảm đau. 
• Mùi tàu là cây rau gia vị quen thuộc, giúp khai vị, ăn ngon cơm, tiêu thức ăn, giải độc chất tanh.

>> ỨNG DỤNG LÂM SÀNG 

• Chữa sốt nhẹ

30g mùi tàu, 50g thịt bò thái nhỏ nấu với 600ml nước và vài lát gừng tươi rồi cho thêm ít hạt tiêu, ăn nóng. Sau khi ăn phải đắp chăn kín mít cho ra mồ hồi sẽ hạ được sốt.

• Trị kiết lỵ

Sao vàng 1 nắm hạt mùi tàu sau đó tán nhỏ rồi pha với uống, ngày 2 lần, mỗi lần 7-8g.

• Trị đau bụng, tiêu chảy

Sắc 20g mùi tàu tươi với vài củ sả, ít lá tía tô, lấy nước uống trong ngày.

• Trị chứng đầy hơi

Dùng 50g mùi tàu, cắt thành từng khúc khoảng 3-4cm sắc cùng vài củ gừng tươi đập dập và 400ml nước. Sắc lấy 200ml nước, chia 2 lần uống, mỗi lần cách nhau 3 giờ đồng hồ.

• Chữa cảm mạo

Lấy 10g mùi tàu khô sắc với 6g cam thảo và 300ml nước, đun sôi trong vòng 15 phút rồi chia thành 3 lần, uống hết trong ngày.

• Điều trị bệnh sởi

Trẻ sơ sinh thì nên giã nát lá mùi tàu rồi sao nóng cho vào miếng vải mềm, chà sát lên người trẻ.

Trẻ lớn có thể ăn uống được thì sắc nước mùi tàu cho trẻ uống để kích thích nốt sưởi lên nhanh và mau khỏi.

• Trị chứng đái dầm

Mùi tàu, cỏ mần trầu, rau ngổ mỗi thứ 20g, cỏ sữa 10g tất cả đem thái nhỏ, phơi khô, sắc lấy nước uống sau bữa ăn chiều. Dùng 3-4 ngày bệnh sẽ giảm.

• Chữa cảm mạo, ăn uống không tiêu:

Mùi tàu khô 10g, Cam thảo đất 6g, nước 300ml, đun sôi. Giữ sôi trong 15 phút. Chia 3 lần uống trong ngày, uống nóng.

• Chữa sốt, cảm mạo:

Có thể phối hợp với các loại cây thuốc khác có tinh dầu như Lức, Ngải cứu, Gừng.

>> THAM KHẢO

• Mùi tàu có thể ăn sống hay nấu chín. Toàn cây được dùng làm thuốc trị:

1. Cảm mạo đau tức ngực;

2. Rối loạn tiêu hoá;

3. Viêm ruột ỉa chảy. Liều dùng: 10-15g hãm uống hay sắc uống, chia làm nhiều lần.

• Dùng ngoài, giã nát đắp trị các vết thương và rắn cắn.

• Ở Malaysia, người ta dùng rễ Mùi tàu với rễ Cam thảo đất làm thuốc lợi tiêu hoá.

• Phụ nữ thường dùng phối hợp với Bồ kết để gội đầu cho thơm tóc.